Navigeren op het water vraagt om een combinatie van techniek, ervaring en de juiste hulpmiddelen. Tegenwoordig speelt GPS een grote rol bij het bepalen van je positie en het uitzetten van je koers. Maar hoe werkt dit systeem precies, waar moet je op letten en welke voordelen en nadelen zijn er verbonden aan varen met GPS?
Wat is GPS en hoe werkt het?
Het Global Positioning System (GPS) bestaat uit 24 satellieten die in zes banen om de aarde draaien, op ongeveer 20.000 kilometer hoogte. Een GPS-ontvanger aan boord berekent je positie door signalen van minimaal drie satellieten te ontvangen. Wil je ook je hoogte weten, dan zijn er vier satellieten nodig. De nauwkeurigheid voor civiel gebruik ligt rond de 15 meter, wat voldoende is voor veilig varen.
Het belang van de juiste kaartdatum
Omdat de aarde niet perfect rond is, gebruiken kaartmakers een bepaald referentievlak. Voor nautische kaarten is dit tegenwoordig meestal het WGS-84 systeem. Het is belangrijk dat je GPS ook op deze kaartdatum is ingesteld, anders kan er een verschil ontstaan tussen je werkelijke positie en de positie op de kaart. Controleer dit altijd voordat je vertrekt.
Praktisch gebruik van GPS in Nederland
In Nederland is GPS een waardevol hulpmiddel voor zowel recreatieve als professionele schippers. Denk aan een ontspannen amsterdam canal cruise, waarbij een nauwkeurige route helpt om door de drukke grachten veilig te navigeren. Ook wanneer je besluit een dag het water op te gaan en een sloep huren in Amsterdam, biedt GPS de zekerheid dat je eenvoudig je route kunt volgen en zonder zorgen van de omgeving kunt genieten.
GPS in de praktijk
Stel, je ligt in de haven van Hoorn en je wilt naar de Compagnieshaven in Enkhuizen varen. Je stelt een route samen door waypoints in te voeren, zoals de Nek-boei, de boei KG 30 en het Naviduct bij Enkhuizen. In de praktijk voer je deze punten niet exact in – je wilt immers geen boei “overvaren”. Het doel is om veilig en met voldoende marge langs obstakels te navigeren.
Wat lees je af op je GPS-scherm?
Een GPS toont verschillende gegevens die je helpen bij het varen. Denk aan: de richting naar het waypoint (BRG), je daadwerkelijke koers (COG), je snelheid (SOG), de afstand tot het waypoint (DIST) en hoeveel je bent afgeweken van de koerslijn (XTE). Samen geven deze waarden een duidelijk beeld van waar je bent en hoe je je koers kunt aanpassen om veilig op je bestemming te komen.
Voor- en nadelen van GPS
GPS is een onmisbaar hulpmiddel, maar het kent zowel voordelen als nadelen. Het grote voordeel is dat je in geval van nood direct je positie kunt doorgeven, bijvoorbeeld via de marifoon aan de kustwacht. Met een druk op de MOB-knop (Man Overboord) sla je de positie direct op. Een nadeel is dat GPS geen rekening houdt met wind en stroming. Je moet dus altijd alert blijven en, waar nodig, je koers handmatig corrigeren.
GPS als ondersteuning, niet als vervanging
Hoewel GPS veel gemak biedt, is het verstandig om ook traditionele navigatievaardigheden te blijven oefenen, zoals het nemen van een kompaspeiling. Dit houdt je scherp en maakt je minder afhankelijk van technologie. Bovendien kan een combinatie van beide methoden het varen leuker en actiever maken.